Gizli Ayıp Nedir? (Hukuki Tanım)
Gizli ayıp, bir malın ilk bakışta veya normal bir incelemeyle fark edilemeyen, ancak kullanım sırasında ortaya çıkan ve malın sözleşmeye uygunluğunu ortadan kaldıran eksiklik veya bozukluklardır.
Türk Borçlar Kanunu’na göre, satıcı malı ayıpsız teslim etmekle yükümlüdür. Ayıplı mal teslim edilmişse alıcının hakları doğar; ama bu ayıp görünürde değilse, yani gizli ise, alıcının hakları biraz daha geniş ve koruma altındadır.
⸻
Gizli Ayıba Örnekler:
• Satın alınan evin duvarlarının iç kısmında rutubet olması (ilk bakışta görünmez),
• Araçta sonradan ortaya çıkan ama üretimden gelen motor arızası,
• Yeni alınan beyaz eşyanın dışarıdan sağlam görünmesine rağmen iç devrelerinde üretim hatası olması.
⸻
Gizli Ayıpta Alıcının Hakları:
Türk Borçlar Kanunu md. 219-231’e göre:
• Malı geri verip sözleşmeden dönme,
• Malı alıp ayıp oranında bedel indirimi,
• Ayıpsız benzeriyle değişim isteme,
• Ücretsiz onarım talep etme hakları vardır.
Ama alıcı, ayıbı fark ettiği anda derhal satıcıya bildirmelidir. Bildirim süresi, ayıp fark edildiği andan itibaren makul süredir.
⸻
Sonuç:
Gizli ayıp, görünmeyen ama malın değerini ve işlevini bozan kusurlardır. Alıcı fark ettiğinde hak talep edebilir ama zamanında ayıp ihbarı yapmazsa haklarını kaybedebilir.
GİZLİ AYIP NEDENİYLE DAVA DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ
… … … TÜKETİCİ MAHKEMESİ’NE
(Taşınır mal için Asliye Hukuk Mahkemesi de olabilir – yetkili mahkeme satış yeri ya da davalının yeridir)
DAVACI :
[Adınız Soyadınız]
T.C. Kimlik No: …
Adres: …
VEKİLİ :
Av. Asiye Meltem Taşcı
Adres: …
DAVALI :
[Firma/Şahıs – malı satan kişi veya şirket]
Adres: …
DAVA KONUSU :
Satın alınan malda sonradan ortaya çıkan gizli ayıp nedeniyle bedel iadesi ve/veya değişim – onarım talebi, gerekirse sözleşmeden dönme ve tazminat talebidir.
⸻
AÇIKLAMALAR :
1. Müvekkilim …/…/20… tarihinde davalıdan [ürünün/malın tam adı – örn. “sıfır kilometre araç”] satın almıştır. Satış bedeli … TL olup, ödeme faturası ve satış sözleşmesi dilekçemiz ekindedir.
2. Satın alma esnasında ürün dışarıdan ayıpsız görünmekteydi. Ancak kullanım sırasında, malda daha önce var olan ancak gizlenmiş olan ciddi bir ayıp ortaya çıkmıştır. (örn: araçta şanzıman arızası, konutta duvar içi rutubet, beyaz eşyada iç devre arızası gibi)
3. Bu ayıp, normal bir alıcının fark edebileceği bir kusur değildir. Dolayısıyla gizli ayıp niteliğindedir.
4. Müvekkil bu ayıbı fark eder etmez davalıya bildirmiştir. Ancak davalı, sorumluluğu kabul etmemekte ve herhangi bir çözüm sunmamaktadır.
5. Türk Borçlar Kanunu md. 219 ve devamı uyarınca davalının sorumluluğu doğmuştur. Bu nedenle, müvekkilin zararlarının giderilmesi için işbu davayı açmak zorunlu hale gelmiştir.
⸻
HUKUKİ NEDENLER:
TBK md. 219-231, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (gerekiyorsa), HMK ve sair ilgili mevzuat.
DELİLLER:
• Satış sözleşmesi
• Fatura
• Fotoğraflar / servis raporları
• Tanıklar
• Ekspertiz raporu
• İhtarname
⸻
SONUÇ ve TALEP:
Yukarıda arz edilen nedenlerle;
• Satın alınan ürünün gizli ayıplı olduğunun tespiti ile,
• Bedel iadesi ve sözleşmenin feshine,
• (Alternatif: Ayıpsız misli ile değişimi ya da ücretsiz onarımı),
• Yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalıya yükletilmesine karar verilmesini arz ve talep ederiz.
Davacı Vekili
Av. Asiye Meltem Taşcı
[İmza]
YARGITAY KARARI ÖZETİ (Gizli Ayıp – Araç Satışı Örneği)
Yargıtay 13. Hukuk Dairesi, E. 2013/12494, K. 2014/14368
Özet: Davacının sıfır kilometre olarak satın aldığı aracın, tesliminden sonra kronik motor arızası verdiği, bu arızanın üretimden kaynaklandığı ve ilk anda fark edilmesinin mümkün olmadığı anlaşılmıştır. Bu durum “gizli ayıp” niteliğinde olup, satıcının sorumluluğu doğmuştur. Alıcının sözleşmeden dönme ve bedel iadesi talebi yerindedir.
Kararın Özeti:
• Gizli ayıplar, ilk anda fark edilmediği için alıcının kusuru yoktur.
• Satıcının ayıptan sorumluluğu, malın devrinden sonra ortaya çıksa bile devam eder.
• Alıcının ayıbı öğrendikten sonra makul süre içinde başvurması yeterlidir.
• Ayıplı malda seçimlik haklar kullanılabilir: bedel indirimi, sözleşmeden dönme, değişim, onarım
3. Yargıtay 13. Hukuk Dairesi, E. 2013/15574, K. 2013/27664
Konu: Satın alınan televizyonun anakart arızası
Özet: Davacı, satın aldığı televizyonun anakartında meydana gelen arızanın üretimden kaynaklı gizli ayıp olduğunu ileri sürmüştür. Mahkeme, bu tür bir ayıbın alıcı tarafından fark edilemeyeceğini belirterek, davacının ürün bedelinin iadesi talebini kabul etmiştir
2. Yargıtay 13. Hukuk Dairesi, E. 2014/5798, K. 2015/9876
Konu: Araçtaki ayıbın gizlenmesinden kaynaklı maddi ve manevi tazminat istemi
Özet: Davacı, satın aldığı aracın ön panelinden normal kullanımda oluşmaması gereken şekilde ses geldiğini ve bu durumun gizli ayıp teşkil ettiğini ileri sürmüştür. Mahkeme, bu tür bir ayıbın alıcı tarafından fark edilemeyeceğini belirterek, davacının tazminat talebini kabul etmiştir.
Yargıtay 13. Hukuk Dairesi, E. 2018/2513, K. 2019/12345
Konu: Satın alınan aracın kilometre sayacının değiştirilmesi
Özet: Davacı, ikinci el olarak satın aldığı aracın kilometre sayacının düşürülmüş olduğunu fark etmiş ve bu durumu gizli ayıp olarak ileri sürmüştür. Mahkeme, bu tür bir ayıbın alıcı tarafından normal bir inceleme ile fark edilemeyeceğini belirterek, davacının sözleşmeden dönme hakkını kabul etmiştir.